Stanowisko Fundacji „Nomos” w sprawie naruszeń prawa ze strony Policji na zgromadzeniach

2 grudnia 2020 r.

Fundacja Kontroli Społecznej „Nomos” wyraża głębokie zaniepokojenie licznymi naruszeniami prawa ze strony funkcjonariuszy Policji w czasie trwających obecnie ulicznych protestów obywatelskich.

Zacząć należy od oczywistego – wydawać by się mogło – stwierdzenia, że prawo obywateli do spontanicznego zgromadzenia dla wyrażenia poglądów w ważnych, aktualnych sprawach publicznych, wynikające wprost z art. 57 Konstytucji RP, nie zostało w obecnym stanie prawnym w żaden sposób ograniczone. Sytuacja taka możliwa jest bowiem wyłącznie po ogłoszeniu stanu wyjątkowego lub wojennego (art. 233 ust. 1 w zw. z art. 57 Konstytucji RP a contrario). Wprawdzie § 26 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii istotnie ogranicza prawo do organizowania zgromadzeń, to jednak siłą rzeczy – abstrahując już nawet od faktu, że materia ta nie powinna być regulowana rozporządzeniem – przepis ten nie dotyczy zgromadzeń spontanicznych, które z definicji w żaden sposób organizowane nie są.

Mimo to jednak z poczynionych przez Fundację obserwacji wynika, że Policja zdaje się za nielegalne uważać także zgromadzenia spontaniczne, w szczególności zgromadzenia „Strajku Kobiet” czy też „Strajku Przedsiębiorców” oraz inne zgromadzenia odbywające się w reakcji na aktualne działania władz publicznych. Już sam ten fakt powoduje zaniepokojenie Fundacji, która stawia sobie za cel m.in. ochronę konstytucyjnych praw i wolności obywatelskich.

Osobną kwestią – niezależną od poglądów na temat legalności zgromadzeń – jest zachowanie Policji w czasie interwencji związanych z obywatelskimi demonstracjami. Aby przytoczyć tylko najważniejsze, bulwersujące opinię publiczną wydarzenia ostatnich tygodni, wspomnieć należy o zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego w postaci pałki teleskopowej przez nieoznakowanego policjanta na Rondzie Charlesa de Gaulle'a w Warszawie czy też o naruszeniu konstytucyjnej autonomii szkoły wyższej poprzez wtargnięcie oddziałów prewencji na teren Politechniki Warszawskiej wbrew przepisowi art. 50 ust. 3 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Wspomniane incydenty wpisują się zresztą w obserwowaną na ulicach, nieakceptowalną w państwie prawa coraz większą samowolę funkcjonariuszy Policji. Obywatele skarżą się bowiem często na zupełnie nieuzasadnione, nieproporcjonalne do okoliczności używanie przez Policję środków przymusu, m.in. w postaci gazu pieprzowego czy siły fizycznej.

W związku z powyższym Fundacja Kontroli Społecznej „Nomos” zwróciła się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji jako do organu sprawującego nadzór nad Policją o podjęcie działań mających na celu zapobieżenie podobnym sytuacjom w przyszłości.

Wystąpienie do MSWiA w sprawie naruszeń prawa ze strony Policji

Odpowiedź Komendy Głównej Policji